Samenvatting & Conclusies
'De staat van: jaarverslagen woningcorporaties' geeft inzicht in de inhoudelijke en visuele verslaglegging van woningcorporaties.
Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de publieke jaarverslagen van woningcorporaties over 2020, hun websites en LinkedIn-pagina's.
Aantal online jaarverslagen stijgt
Steeds meer woningcorporaties kiezen ervoor om hun jaarverantwoording, naast de PDF, ook te publiceren op een website. Meer dan 1 op de 10 kiest daar in 2020 voor. In 2019 was dat nog op 1 op de 20 woningcorporaties.
34% van de woningcorporaties heeft een vrouwelijke bestuurder
Met 1 op de 3 vrouwelijke bestuurders, lijkt de stijging van het aantal vrouwelijke bestuurders enigszins te stokken. In 2018 was het percentage 32%, in 2019 steeg het percentage naar 36%. Het aandeel vrouwelijke bestuurders ligt wel in lijn met die van de ziekenhuizen in Nederland. Daar is het aantal vrouwelijke bestuurders in 5 jaar tijd van 24% naar 36% (2019) gestegen (TIAS, 2020).
BDO heeft het grootste marktaandeel binnen woningcorporaties
'Populair jaarverslag' onverminderd populair
In 2020 koos meer dan de helft (56%) van de woningcorporaties voor het publiceren van een 'populair jaarverslag'. De term 'populair jaarverslag' is vrijwel alleen bekend in de woningcorporatiebranche. Andere termen die gebruikt worden zijn: (management)samenvatting, infographic, kerncijfers en publieksversie. Allemaal verwoordingen voor een verkorte weergave van de belangrijkste cijfers en gebeurtenissen van het jaar. Dit populaire jaarverslag wordt vaak apart van het jaarverslag vormgegeven en als PDF-download aangeboden. Ook wordt deze nog regelmatig gedrukt.
Grote verschillen in het aantal medewerkers
Het aantal FTE per 1000 woningen verschilt behoorlijk tussen de onderzochte woningcorporaties. 90% van de woningcorporaties zet tussen de 6,2 en 12,9 FTE per 1000 woningen in. Er zit dus een groot verschil in de personeelsbezetting binnen woningcorporaties.
Merendeel van de jaarverslagen wordt opgemaakt
62% van de PDF-versies van de jaarverslagen van woningcorporaties is opgemaakt. Hierbij is het criterium gehanteerd dat er in de PDF overduidelijk aandacht is gegeven aan de opmaak van het document. Een standaard-opmaak vanuit Word valt hier niet onder. 38% van de woningcorporaties kiest ervoor om simpelweg een PDF te genereren van het Word-bestand.
Bijna de helft van de jaarverslagen gebruikt infographics
Bijna de helft van de jaarverslagen (48%), maakt gebruik van infographics om informatie te visualiseren. Een infographic geeft cijfermatige, geografische en/of procesinformatie grafisch weer. Veelal helpt het om complexe informatie, duidelijk te visualiseren. Woningcorporaties maken eigen infographics of gebruiken infographics uit het Aedes Benchmark.
Bedroevend gesteld met de toegankelijkheid van jaarverslagen
Hoewel semi-overheidsinstellingen sinds september 2020 verplicht zijn om hun informatie toegankelijk beschikbaar te stellen, lijkt de urgentie hiervan in de woningcorporatiebranche nog niet echt te zijn doorgedrongen. Krap 10% van de jaarverslagen is toegankelijk. Dat houdt in dat zij voldoen aan de WCAG-wetgeving en zo voor iedereen toegankelijk zijn. De jaarverslagen die voldoen aan de eisen van toegankelijkheid, zijn veelal met behulp van specifieke rapportagesoftware (zoals Reporting) ontwikkeld.
Meeste woningcorporaties publiceren in juni
De publicatie van de jaarverslagen van woningcorporaties is in lijn met de deadline die vanuit de overheid wordt gesteld. Veruit de meeste woningcorporaties publiceren in juni. Dit aangezien zij volgens de Woningwet verplicht zijn om hun jaarverslag voor 1 juli in het opvolgende jaar te publiceren. 3% van de woningcorporaties haalt de deadline niet.
Weinig gebruik van kaarten in jaarverslagen
10% van de jaarverslagen van woningcorporaties maakt gebruik van geografische kaarten in het jaarverslagen. Dit is opvallend aangezien het werkgebied en het aanbod van woningcorporaties zich afspeelt in gemeentes, steden, dorpen, wijken en buurten.
14% van de jaarverslagen mobiel toegankelijk
Veel mensen gaan online via hun smartphone, ook de lezers van een jaarverslag. Opvallend is dat 14% van de onderzochte jaarverslagen mobiel toegankelijk is. Deze jaarverslagen zijn allemaal responsive. Dat wil zeggen dat de inhoud zich aanpast aan het apparaat waarop de content wordt weergegeven (tablet, smartphone, desktop). Veel daarvan zijn samengesteld met behulp van specifieke rapportagesoftware (zoals Reporting).
Een PDF van een jaarverslag heeft gemiddeld 125 pagina's
Gemiddeld hebben woningcorporaties 125 pagina's nodig om verslag te doen over het voorgaande jaar. 25% heeft minder dan 100 pagina's nodig, 5% heeft meer dan 200 pagina's in de PDF nodig.
10% van de jaarverslagen voldoen aan alle onderzoekscriteria
Alle onderzochte woningcorporaties publiceren het jaarverslag in PDF-vorm. 62% daarvan doet dit in een opgemaakt verslag. 12% beschikt ook over een online jaarverslag, dat in vrijwel alle gevallen mobiel toegankelijk is. Een kleine 10% van de jaarverslagen is toegankelijk volgens de WCAG-richtlijnen en scoort daarmee 'een vinkje' op alle criteria in dit onderzoek.
Opvallendheden & Tips
Gedurende het onderzoek naar de verslaglegging van woningcorporaties over 2020, vielen nog een aantal zaken op. Hieronder vind je een overzicht van de opvallendheden inclusief enkele tips!
Handtekeningen bestuurders en commissarissen
In een aantal jaarverslagen kwamen we de handtekeningen van bestuurders en commissarissen tegen. Voor het jaarverslag dat naar de KVK en het ministerie gaat is dit verplicht. Voor het jaarverslag zoals deze op de website moet worden gepubliceerd niet. Het advies is dan ook om de handtekeningen vanwege de kans op misbruik in de publieksversie weg te laten.
Bestuursverslag & Jaarrekening
Een aantal woningcorporaties publiceert de jaarrekening nog afzonderlijk van het bestuursverslag. Er is van overheidswege een verplichting om deze gezamenlijk te publiceren. Vanuit lezersperspectief is dat ook ons advies. Het volkshuisvestingsverslag is immers het verhaal achter de cijfers. Dat wil je niet los van elkaar zien.
Niet doorzoekbare PDF
Een aantal woningcorporaties publiceert de PDF van het jaarverslag nog als een afbeelding. Dit maakt dat de PDF niet doorzoekbaar is. Het advies is om een PDF altijd met doorzoekbare tekst te publiceren.
Bladerbare PDF
Enkele jaarverslagen worden alleen als bladerbare PDF aangeboden. Dit formaat is geschikt voor reclamefolders, maar voor een jaarverslag niet gebruiksvriendelijk. Daarnaast ontbreekt meestal de mogelijkheid om het document te kunnen downloaden.
Creatief gebruik van infographics
Meer en meer wordt er in jaarverslagen gebruik gemaakt van infographics om informatie te visualiseren. Met een infographic wordt op een aantrekkelijke en overzichtelijke wijze, veelal numerieke informatie getoond. De infographic wordt veel ingezet om de scores van de corporaties te tonen op de criteria die Aedes hanteert in haar benchmark onderzoek.
Check zelf de toegankelijkheid van de PDF
Als je wilt checken of de PDF van je jaarverslag toegankelijk (drempelvrij) is, raden we je aan gebruik te maken van de software van Adobe Acrobat Pro. Indien je gebruik maakt van Reporting is de online versie van het jaarverslag automatisch (technisch) toegankelijk*.
* Zorg er altijd voor dat je de content van het jaarverslag ook plaatst volgens de toegankelijkheidsrichtlijnen. Bijvoorbeeld: als je een filmpje plaatst, zorg dan dat deze ondertiteld is. Meer informatie over de toegankelijkheidsrichtlijnen.
Een online jaarverslag?
Woningcorporaties zijn verplicht om ook een PDF van hun jaarverslag te publiceren. Om te voorkomen dat je de content van het jaarverslag op 2 plekken moet invoeren is het raadzaam om te kiezen voor software die het jaarverslag direct online én als PDF publiceert. Een voorbeeld van dergelijke software is Reporting.
